Verbi (Tegosana)
Elokses kaikin toimitah - rahvas, elätit, luondo. Toimimattah ei
olis elostu. Kieles ezinehien toimindua nimittäy verbi.
Verbit merkitäh erilastu teguo:
-
teguo, kudai kuuluu mihtah ruandah: kirjuttua, lugie, piirdiä,
hyppie, voimistella, pestä, sugie, ommella, niegluo, riiččie,
keittiä, kyndiä, kylviä, kytkie, nyhtie, kaivua, leikata,
hallata, kandua, pyhkie, kohendua i m.i.
-
teguo, kudai on kiinni ajattelus da paginas: ajatella, duumaija,
paista, sanuo, virkua, tarattua, čuhkuttua, kirguo, hol'aittua,
iändiä, piättiä, ilmoittua, ebäillä, arbailla, huaveilla,
varmistua, lujata, käskie, kieldiä, vakustua, ovvostua i m.i.
-
teguo, kudai merkiččöy olemistu, liikkumistu da paikan
vaihtamistu: eliä, olla, tulla, mennä, jiäjä, lähtie, pajeta,
astuo, juosta, ajua, lendiä, seizuo, istuo, viruo, kököttiä,
eistyö, siirdyö, hävitä, löydyö i m.i.
teguo, kudai nimittäy tundoloi da eri tilas olemistu: suvaija,
rakastuo, rakastua, vihata, atkaloija, igävöijä, läžie, voimattuo,
žiälöijä, kadehtie, muata, nukkuo, varata, pöllästyö, väzyö,
elavuo i m. i.
-
teguo, kudai nimittäy sen, midä tapahtuu luonnos: tuulta,
tyynistyö, vilustuo, kylmiä, pakastuo, sulua, lämmetä, valleta,
hämärdyö, pimetä, kajostuakseh, pilvestyö, vihmuo, čipettiä,
tuučata, tuhuta, ummata, jyristä, tuldu iškie i m.i.
Virkehes verbii käytetäh kahtel taval:
finiittumuvvos (persounumuvvos) da infiniittumuvvos.
Finiittumuvvot ilmoitetah tevon tegijän da
taivutah persounis, luvus, aijois, tavois.
Minä kirjutan kirjastu. Häi kirjutti kirjazen. Myö kirjutimmo
kirjazen. Minä kirjuttazin kirjazen, ga ei ole vigua. Ku sinä
kirjutannet kirjazen, ga minä vien sen poštah.
Nämmis virkehis verbilöin avul ilmoitetah
a) mittuine persounu on kirjuttamas: 1., 2. vai 3.;
b) konzu kirjutetah kirjastu, nygöi vai se on jo kirjutettu;
č) mittumua tahtuo da mahtuo on kirjuttamizeh.
Infiniittumuvvot ei ilmoiteta tevon tegijiä da ei taivuta
persounis, luvus, aijois, tavois.
Pidäy kirjuttua kirjaine. Kirjazen kirjuttujes ei mene äijiä aigua.
Myö tabaimmo heidy kirjuttamas kirjastu. Kirjazen kirjuttai oli
nuori tyttö. Kirjazen kirjuttanuh tyttö oli seiččemesluokkalaine.
Tämä kìrjaine on kirjutettavu. Kirjaine on kirjutettu.
Infiniittumuvvot ollah kahtu luaduu:
a) infinitiivat: kirjuttua, kirjuttajes, kirjuttamas;
b) partisiipat: kirjuttai, kirjutannuh, kirjutettavu, kirjutettu.