19.8.2012 Histouriedu opastumah OM 2012/33 Olen suundavunnuh tulieh aigah, a vähäzen pidäy endizesgi aijas tiediä sendäh ku konzu midägi perustellah histouriel. Minule täydyy approksimatsii mennyös nellästostu miljardas vuvves, algajen aijas konzu uidelimmo algumeres, egläzeh päiväh sah. Ga toiči puuttuu silmih kirjutuksii, kudamat ei synnytä sih approksimatsieh. "Karjalazet" kniigas Jevgenii Klementjev hyvin kirjuttau, kui Ruočči otti Korelan 1600-luvul da kui karjalazien pidi lähtie pagoh - sidä Suomes ei muga hyvin sellitetä. A toizen muailmanvoinan merkičyksen karjalazile häi sellittäy vaiku nämil sanoil: "Ven'an da Suomen sobimuksen mugah,..., Karjalale oli luovutettu Karjalan kannas, päivänlaskupuoline da pohjaine päivänlaskupuoline Luadogan rannikko, Kandalakšas päivänlaskupuoleh aloveh, erähät Suomen lahten suaret." Moine histourien kirjutus abeittau Suomen puolel elännyzii karjalazii, kudamien pidi pajeta nevvostoliittolazen milituarusuappuan alpäi igäzeh evakkoh. Se on nevvostoliittolastu histourien kirjutustu, kudamas "unohtetah" sanuo piädielo. Kirjutukses "Midä opastau histourii" (OM12/29) Anatolii Grigorjev sanou: "... sidähäi, ku monii vuozisadoi Karjalan kannaksel rinnakkai eli karjalastu da suomelastu, nenne 'spetsialistat' rounoku ni tietty ei..." Minun histourien tiijon mugah toizen vuozituhanden allus kannaksel elettih karjalankielizet karjalazet, a vuozituhanden puolivälis kannaksel paistih vaiku suomekse. Olisgo mainitule rinnakkai eländäle parembi nimi soda libo sordo? Olishäi ezimerkin voinnuh löydiä lähembiägi, Luadogan Karjalan Korelas, kudamua Klementjevgi hyvin kuvai, libo Suomen Pohjas-Karjalas. Mennyt vuozisuan allun Raja-Karjalasgi suomelazen hallindon da suomenkielizien školien vuoh rinnakkaielo rubei terväh eistymäh da suomen kieli työndämäh bokkah karjalan kieldy. Kirjutukses "Ižielpäi peritys heimohenges on meijän elinvoimu" (OM1217) Akilan Iivan kirjuttau "suomelaskarjalastuttamizes" da "ven'alaskarjalastuttamizes". Vois duumaija, ku net terminät tarkoitettas suomelazien da ven'alazien kiännyttämisty karjalazikse, a netbo tarkoitetahgi karjalazien suomelastamistu libo ven'alastamistu. Enzimäine hänen mugah vahvistau karjalazuttu, jälgimäine hävittäy. Olisgo heimosoduriloil mieles olluh muudugi kui karjalazen elinvoiman lujendamine? Sodurit toinah mendih vaiku sodimah, a suomelaisnatsionalistine heimohengi tarkoitti tädä: meile mečät da valdu, teile suomen kieli. Eigo olis parembi kannattua "karjalaskarjalastuttamistu", ku karjalazet iče ruvettas omua ozua kohendamah. Martti Penttonen