Tazavallan prezidentan valličendu 2012
Tämä eziteh sellittäy prezidentan valličendua, kudamua pietäh Suomes 
vuonnu 2012.

Prezidentan ruavot

Prezidentu johtau Suomen ulgopoliitiekkua yhtes halličuksen ker. Enimät
dielot prezidentu piättäy muga kui halličus on ezitännyh.

Parluamentu valliččou piäministran da prezidentu nimittäy hänen ruadoh. Tämän
jälgeh piäministru valliččou muut halličuksen ministrat i prezidentu nimittäy
heijät ruadoloih.

Prezidentu lujendau parluamentan hyväksytyt zakonat.

Prezidentu nimittäy sud'd'at i erähät korgiet virguniekat.

Häi sežo on Suomen puolistusvägilöin ylipiälikkö. Voinas da rauhas prezidentu
piättäy parluamentan suostumuksen mugah.


Prezidentan valličendu

Suomen kanzalazet vallitah prezidentu valličendas. Valličendu pietäh joga
kuvves vuozi. Sama hengilö voi olla prezidentannu vaiku kaksi kerdua peräkkäi.

Prezidentan valličendu voi tapahtuo kahtes palas. Toizin sanojen valličendas
voi olla kaksi iänenanduo.

Ku kentahto kandiduatois suannou enzimäzes iänenannos enämbi puoldu kaikis
annettulois iänis, hänen vallitah kerras prezidentakse. A ku niken ei suanne
enämbiä puoldu kaikis iänis, sit pidäy toine iänenando, luajitah toine 
valličendu.

Toizes valličendas kandiduatoinnu ollah net kaksi kandiduattua, kudamat
enzimäzes valličendas suadih enämbi iänii. Toizes valličendas annetah iäni,
kumbaine nämis kahtes vallitah prezidentakse.


Ken sua andua iänen?

Prezidentan valličendas iänen suau andua jogahine Suomen kanzalaine, kudai
on täyttänyh 18 vuottu ei myöhembi 22.1.2012. Yhtenjyttyöh ulgomual eläjät
Suomen kanzalazet voijah andua iäni valličendas.

Ku sinul ollou oigevus andua iäni prezidentan valličendas, suat poštači 
kirjazen, kudamas on kaksi kartii, mollembis sinun nimi.

Ilmoituskartilois suau lugie, konzu i kus voit andua iänen. Ota kerale 
ilmoituskarti, konzu menet andamah iändy. Ilmoituskartii on kaksi sendäh,
ku prezidentan valličendas on kaksi iänenanduo. Yhtelläh ilmoituskartit 
ollah yhtenjyttyöt da sendäh enzimäzes valličendas voit käyttiä
kumbastutahto kartii. Ku ollou toine valličendu, sit käytät tostu
ilmoituskartii.


Kenele voit andua iänen?

Prezidentakse tahtotah moni hengie. Heidy sanotah prezidentukandiduatoikse.

Tavan mugah poliittizet puolovehet azetetah kandiduattoi valličendah.
Kandiduatannu voi i olla hengilö, kudai ei ole nimin puolovehen kandiduattu.
Silloi 20 000 kanzalazen, kudamil on iänioigevus, pidäy azettua hänen 
kandiduatakse.

Enzimäzes valličendas voit andua iänen vaiku yhtele kandiduatale.
Toizes valličendas voit andua iänen kumbazele tahto kandiduatale, kudamat 
suadih enämbän iänii enzimäzes valličendas.

Tieduo prezidentukandiduatois suat ezimerkikse lehtilöis, televiizoras
libo internetas. Voit i kaččuo heijän valličendurekluamoi. Jogahizel
kandiduatal on kandiduattunoumer. Jogahizen kandiduatan noumerat
lövvytäh luvettelos iänenandopaikal. Prezidentoin kandiduattunoumerat
nävytäh sežo heijän valličendurekluamois.


Valličendusekriettu

Jogahine iče piättäy, rubieugo andamah iändy. Jogahine sežo iče piättäy,
kenele andau iänen.

Iänenando-oigevuoh kuuluu valličendusekriettu. Se tarkoittau sidä, ku 
sinun ei tarviče sanuo nikelle, mittumale kandiduatale annat iänen.

Valličendusekrietan turvuandan däh iäni annetah iänenandokamorkas, 
kudamas niken ei näe, kenele annat iänen.


Konzu voit andua iänen?

Valličendas voit andua iänen libo valličendupäivänny, libo sidä enne
edukädeh.


Iänenando valličendupäivänny:

Valličendupäivy on pyhäpäivy 22.1.2012. Ku prezidentanvalličendas ollou
toinegi iänenando, se on pyhänpiän 5.2.2012.

Valličendupäivänny iänenandopaikat ollah avvoi 9-20 čuasul. Voit andua 
iänen vaiku sit iänenandopaikas, kudai on kirjutettu ilmoituskartih.


Iänenando edukädeh:

Ku et voinne libo tahtone andua iändy valličendupäivänny, voit andua
iänen edukädeh. Edukädeh iäni annetah nimitettylöis paikois, kudamii
on ezimerkikse kunnan virrastos, kirjastolois libo poštas. Ilmoituskartin
ker suat luvettelon koin lähäl olijois edukädeh iänenandopaikois. Voit i
andua iänen bol'ničas libo laitokses, ku ollet sie hoijettavannu.

Edukädeh iänenando algavuu 11.1.2012 da lopeh 17.1.2012.

Ku prezidentanvalličendas roinnou toine iänenando, iänenando edukädeh
toizes valličendas algavuu 25.1.2012 da lopeh 31.1.2012.

Enimät edukädeh iänenandopaikat ollah avvoi jogahizennu edukädeh
iänenandopäivänny, ga ei kai paikat. Kačo avvoiolendendupäivät 
ilmoituskartikirjazes.


Nenga annat iänen valličendupäivänny

Ota valličendupaikale kerale hengilötovestus. Sežo on hyvä ottua kerale
kumbainetahto ilmoituskartilois. Yhtelläh voit andua iänen hos sinul ei
ollegi keral ilmoituskartii.

Iänenandopaikas sinuu vuottau valličenduvirguniekku. Ezmäi häi kaččou
sinun identitietan hengilötovestukses da andau sinule iänenandolipun.

Sen jälgeh iänenando tapahtuu nenga:

1. Mene iänenandokamorkah da täytä iänenandolippu. Kirjuta iänenandolippuh
selgiesti sen kandiduatan noumer, kudamale annat iänen. Ku et mustane
noumerua, kačo noumer iänenandokamorkan seinäle riputetus luvettelos.
Älä kirjuta iänenandolippuh nimidä muudu ku sinun vallitun kandiduatan 
noumer.

2. Taita iänenandolippu keskel muga, ku niken ei voi nähtä noumerua.
Lippuh on merkitty kohtu, kus se pidäy taittua.

3. Mene järilleh valličenduvirguniekalluo. Virguniekku lyöy taitettuh 
lippuh štampan.

4. Lykkiä taitettu iänenandolippu valličendu-uurnah.

Nenga olet andanuh iänen i voit lähtie iäre iänenandopaikalpäi.


Nenga annat iänen edukädeh

Edukädeh iänenando menöy läs yhtenjyttyöh kui iänenando varzinazennu
iänenandopäivänny. (Kačo kohtat 1 da 2 valličendupäivän iänenannos.)
A sen jälgeh ku olet täyttänyh iänenandolipun iänenandokamorkas, 
rua nenga:

3. Mene järilleh valličenduvirguniekan luo. Häi lyöy štampan taitettuh
iänenandolippuh da andau sinule maksankarvazen valličendukanvertan.
Pane iänenandolippu kanvertah da liimua kanvertu kiini. Kačo, ku
kanvertu on putilleh salvattu.

4. Sen jälgeh valličenduvirguniekku kyzyy sinuu allekirjuttamah
ankiettua. Allekirjutus varmendau sen, ku olet iče täyttänyh
iänenandolipun da, pidäjen valličendusekrietan,  salvannuh sen 
štampanke kanvertah.

5. Lopukse valličenduvirguniekku salbuau valličendukanvertan da 
sinun allekirjutetun ankietan keldazeh työnnändykanvertah da työndäy
sen keskusvalličendulaudukunnale.
   
Nenga olet andanuh iänen da voit lähtie iäre iänenandopaikalpäi.


Ken avvuttau?


Valličenduvirguniekat nevvotah da autetah sinuu joga kohtas. 
Ku ollet ebävarmu, kyzy heidy auttamah.

Valličendupäivänny iänenandopaikal on valličenduavvuttajuagi.
Ku et iče voinne täyttiä iänenandolippuu, voit kyzyö 
valličenduavvuttajan avukse iänenandokamorkah.

Valličenduavvuttajannu voi i olla kentahto ristikandu, kudaman
olet iče vallinnuh, ezimerkikse kentahto rodn'u.

Valliččenduavvuttai ei sua sanuo nikelle, kelle annoit iänen.


Iänenando kois

Ku ollet vaigiesti niistii libo pitkyaigazesti voimatoi, voit 
andua iänen edukädeh omas koisgi. Silloi valličenduvirguniekku
tulou sinulluo kodih.

Ku tahtonet andua iänen kois, ilmoita sit telefonas libo ankietas
keskusvalličendulaudukunnale. Laudukunnan telefonnoumeran lövvät
ilmoituskartis. Ilmoittaudumine kodi-iänenandoh pidäy andua
ei myöhembi migu 10.1.2012 16 čuasul.

Ku roinnou toine valličendu, ilmoittaudumine kodi-iänenandoh pidäy
andua ei myöhembi migu 24.1.2012 16 čuasul.

Ku ollet ilmoittaudunuh kodi-iänenandoh enzimäzes valličendas,
uuttu ilmoittaudumistu ei pie.

Ku sinul ollou rodn'uhoidai, kudai tahtou andua iänen yhtelkerdua
kodi-iänenannon aigah, hänengi tiijot pidäy ilmoittua 
keskusvalličendulaudukunnale.

Bol'ničois da laitoksisgi voit andua iänen edukädeh.

Liziä tieduo:
Oigevusministerstvu www.vaalit.fi