Jeuropan Nevvosto čakkai Ruoččii vähembistökielis

[mp]

Jeuropan Nevvosto on čakannuh Ruoččii sendäh, ku se ei ole vagavah ruvennuh kohendamah vähembistökielien tilua. Jeuropan Nevvoston jäzenmuannu Ruočči on allekirjuttanuh da lujannuh vähembistökielien peruskirjan (http://www.coe.int/T/E/Com/Files/Themes ... languages/) kudai miärittelöy normat kui kannattua vähembistökielii. Ga vähä midä on ruattu.

Peruskirjan lujates Ruočči tunnustau jeyreinkielen, čiganankielen, saamen, meänkielen da suomen vähembistökielikse. Peruskirjan täyttymisty valvoi azientundijoin joukko sanou, ku Ruočin pidäs vagavembah ruveta todevuttamah vähembistölöin kielioigevuksii. Eriže mainitah kielien opastamattomus päivykodilois da školis.

Suomi on Ruočin jyttyöh lujannuh peruskirjan, ga Suomen poliitiekannu on olluh ei ni tunnustua vähembistölöi. Karjalua Suomi ei ni mainiče zakonois da azetuksis, hos i karjal ihan selgieh on peruskirjas tarkoitettu vahnu vähembistökieli, kui jo aijembi Suomes kävves peruskirjan azientundijoin joukko mustoiti. A viegi Suomen ministroin da virguniekkoin poliitiekannu on olluh olla tiedämätöi kielivähembistölöin oigevuksis. Nygöi jo ihan varmannu voimmo pidiä, ku tulijal kerral Suomi suau azientundiijoukospäi äijiä selgiembän čakkavon.

Minun mieles vähembistökielien peruskirju on ylen hyövylline. Hos kui halličukset tahtotah luadie yhtenästy, yksikielisty valdivuo, ni yksi ei tahto julginazesti tunnustuakseh vähembistölöin hävittäjäkse. Peruskirju andau mahton ratkuo probliemoloi hiljakkazeh kiändämäl kiven kerrallah, valvondan al. Ratkuo vähemistökyzymyksii voinanke on kui luadie kartohkupelduo atomubombal.

P.S. Uudizes mainittu JN:n ministrunevvoston 3. valvonduraportu löydyy täs ozuttehes:
http://www.coe.int/t/dg4/education/minl ... ML3_en.pdf

[mp]

Europan Nevvoston ministrukomissien uvves 14.1.2015 jullatus raportas Ruoččii kiitetäh ku kielioigevuksien zakonois, poliitiekas, monitoroindas da rahoitukses on kohenduksii, a čakattavuagi vie on. Oigevuksien todevutundu liigua vaihteleh paikkukunnas rippujen. Pagin koskehes saamen kieldy, meänkieldy (Päivänlaskupohjan kandurahvahien paistu suomen murreh) da suomenkieldy (meččysuomelazien da uvvembien muahmuuttajien kieli). Komissii kuhkuttau Ruoččii liziämäh kaksikielisty opastustu suomekse da saamekse da alguhpanemah kaksikieline opastus meänkielel. Opastajien valmistandah da opastusmaterjualoih sežo pidäs löydiä dengua.
Nenga ruadau vähembistökielien peruskirju: vuoropagin vähembistölöin, valdivon, azientundijoin da Europan Nevvoston kesken. Täh protsessah pidäy karjalan kielengi piästä.