"Kielet muuttujas yhteiskunnas" 18.10.2010

[mp]

Puutui minule kävvä 18.10.2010 oigevusministerstvan seminuaras "Kielet muuttujas yhteiskunnas". Paikal kävähti pagizemas kaksi ministrua, oli parluamentan deputuattu, oli hallindon da tutkimuslaitoksen da industrien johtajua, oli i kielenopastajua, ruočinkielizen rahvahannevvoston (svenska folktinget) johtajua, saamelazen da karjalazengi vähembistön edustajua. Hyvä ku mostu seminuarua on, vie parembi ku net vaikutettas.

Paginoih näh tiettäväine pädöy, ku jogahine omua venehty tervuau. Ministrat da oivevusministerstvan edustajat sanottih, ku Suomen kielizakonat ollah erinomazet, toizet vähä ebäildihgi, ku käytändö ei ole vie ihan tävvelline. Oigevusministru ruohti sanuo omas piäspäi yhten bumuagah kirjuttamattomangi virkehen, ku koltan saame ei suas kuolta.

Kotuksen johtai pagizi muamankielen merkičykses. Häi sežo on kosketuksis Jeuropan Nevvoston vähembistökielien peruskirjan kačondanke. Häi sanoi ku vastevai ulgomuan matkal hänel oli kyzeldy, kui suomelaine zakonanluajindu kehittyy da karjalan kielen stuatusasgi oli kyzytty.

Industrien federatsien (EKL) mužikku toivoi ku ulgomuan kielii opastettas enämbi školas. Kaikkien yhtehine huoli oli kielienopastandan vähenemine da yksipuolistumine. Industrien mužikan mugah ruočin kieldy vois vähendiägi, ku sijah tulis ulgomuan kielii - ven'ua, germuaniedu, frantsiedu, portugalii, ispaaniedu, kitaidu.

Pohjanmuan muakundunevvoston paginanvedäi (da tazavallan parluamentan deputuattu) saneli, kui heijän alovehel suomen da ruočin pagizijoin luvut ollah yhty suuret da kui hallindo menöy kaksikielizesti. Aiga hyvin.

Ruočinkielizen vähembistön edustajua industrien mužikan pagin ei miellyttänyh. Häi tiettäväine mustoitti sidä, ku Suomes on konstitutsien mugah kaksi samanarvostu kanzalliskieldy, suomi da ruočči. Häi sežo oli pahas mieles julgizuon "pakkoruočči" paginas.

Suomen perindehellizien vähembistökielien orguanan (FIBLUL) edustai korosti sidä, kui lapsele on tärgei tulla ellendetykse. Häi iče oli opastunnuh ven'an kielen muamankielenny, hos i muamo oli suomelaine da tuatto ven'alaine - häi iče opastui suomen kielen yliopistos. (Tädä iče olen kummeksinuh: Ven'al on "suomelastu", kudamil on vahnembis libo isovahnembis on suomelastu, ga hyö iče ei malteta suomen kieldy.Prezidentu Koivisto suomelazinnu heidy kučui Suomeh. Tiä hyö ollah "ven'alazet" - toine puoli Suomen ven'alazes vähembistös da vikse aiga suuri vuitti heijän joukos tiägi vouse ei malteta paista suomen kieldy.)

Kuundeliirahvahalegi annettih paginvuoro. KKS:n sekretari mustoitti mieleh vähembistökielien peruskirjua ja diivuičči, mindäh karjalan kieli on oigevusministerstvale moine tundematoi. Lopukse häi mustoitti, ku tigran suojelijua on suvimualois ga n'orpua pidäy Suomen suojella. Minun mieles kaikkii parahiman paginan kogo seminuaras pidi saamelaine opastai, kudai kerdoi vaigevuksis saamen opastandas, kui heil kiellettih saamen loittonopastus. Inarin škola olis tarinnuh saamen opastustu miltahto školale internetači, ga opastuministerstas se kiellettih.Hos i konstitutsies uskaldetah oigevus muamankielen/muamankielizeh opastukseh, käytändös virguniekku voi sen estiä miltah pikoipikkarazel syyl. Ainos löydyy pädevys-, dengu-, taza-arvo libo muudu šeikkua mistahto pikoipikkarazes azies, kudamal voi kieldiä taza-arvon suures ristikanzanoigevusazies.

[Pedrunnybly]

Vot oli kummua! Mindähbo kiellettih saamen opastundu internetaci? Ei sua ellendiä...

[mp]

En malta tarkembi sanuo. Minun korvah se oli pikkaraine hallindolline siändö, engo ni pagizijan nimie musta. Ga tundui ku häi oli ylen pädevy sih ruadoh da oli väit pannuh saamen opastamizeh. Häigi ylen selgieh sen sanoi, ku kandurahvahien kielie pidäy puolistua omil eländysijoil, suuril muailmankielielil on puolistajua muailmalgi.