huigei

[mp]

Tuli moine huigei ku raadivotoimittajal, konzu huomuau, ku mikrofonu on kaiken aigua olluh avvoi tiedämättäh. Omua Muadu 2010/37 lugijes huomain oman nimen kirjutuksen al, da piäl kirjutuksen, kudai ei olluh tarkoitettu lehteh. (Tämä oli jo toine kerdu!) "Varattavan Iivananpäivän" korrektuuruluvendas nouzi kyzymys, kui pidäy kiändiä karjalakse ruočin sana "samvete", angliekse "conscience", ven'akse sovest'. Suomes on sana "omatunto" a kuvves karjalan sanakirjas sidä en löydänyh, ga kahtes sanakirjas da erähis kirjutuksis sen lövvin. Sendäh kirjutin Oman Muan toimitukseh da kyzyin toimittajien mieldy "omatundo", "ičentundo", "ičenkunnivoičus" sanois. Hyö vikse pahoi ellendettih da painettih kirjazen lehteh - iče nikonzu en työndäs moizen kirjazen jyttysty kirjutustu lehtes jullattavakse. A nygöi kyzyn foruman lugijoilgi: Mit ollah suomen sanoin "omatunto", "itsetunto", "itsekunnioitus" karjalazet vastinehet?

Juohtui mieleh kotkatjärveläzen Olga M:n kyzymys? "Tiijätgo mittumas karjalan sanas on kaksi tabusanua, kai tulou huigei sanojes?" En tiennyh. Vastavus on: "huigei". (Toine kummu - sanat "huigei" da "muigei" suomes ollah kiännytty ihan eri merkičyksih ku karjalas, pahoiellendyksen periägo?)

[Maria]

Karjalan da suomen muigei tiettäväine ylen erilazet ollah, a duumaicin voigo karjalan kieles käyttiä sanua "muigei" myös inehmizes?

Omuatunduo da muudu duumaijes kaccoin myös kuibo net ollah eestin kieles. Nettusanakniigu sanelou gu "omatunto" on "südametunnistus", "itsekunnioitus" on "eneseaustus" (austus=kunnioitus, arvostus) da "itsetunto" (myös "omanarvontunto") "eneseväärikustunne" (väärikus=arvokkuus). (Da "omantunnonkysymys" = "eneseväärikuse küsimus", "itseluottamus" = "eneseusaldus" i m.i)

[Gagarin]

Miul i ezmäseks mieleh rodih "syväimentundo" karjalaks.

[mp]

"sydämentundo" tunduu hyväl, a stetoskoupalgo sidä kuunnellah?

[Pekoi]

Mustoitan,gu net ailahat,pahatmielet,igävät da lemmet,mit Suomes oldih syväimes,oldih Karjalas enimyölleh "vatšas"!

[opastai]

Ihan tottu, Pekoi. Meile ainos sanotah "vaccua tuskuau" (konzu mitah ei ole hyvin elaijas). "Vacanhapatuksekse" sanottih ristikanzua, kudai vaivuau tostu. Muaman vaccu on lapsis; avata vaccu (sanella omat pahat mielet) imi." Vaccu" täs ei ole yksi sama ku syväin, se on hengentundo. Ven'akse sidä sanotah dusha /душа. Onnuako ei joga ristikanzal vaccu katkie toizen hädiä nähtes, ei häi toizien gorii hädäile.

[Gagarin]

Nygöin muissan kui i miun baba erähättshi sanoi, jotta "neniien ker vai vattsha happanou" kui myö bunukat mitahto pahua ruavoimma.

[mp]

Passibo kaikile. Heitän tämän vačanhapatuksen, hos i ihan selgiedy parluamentan piätösty ei roinnuhgi: "samvete" täl kerdua olgah "omatundo", a "sydämentunnongi" pien mieles.