En voi sanuo, ku tädä kirjuttazin suurien rahvasjoukkoloin alallizien pakičuksien periä. A pidäy kirjuttua mustoh kogemuksii tiedokonehen vaihton operatsieloin jälgimäzes etuapas, toinah on ičele hyödyy myöhembi.
Kui aijembi sellitin PC-tiedokonehis on jälgimäzien puolenkymmenen vuvven aijannu tapahtunnuh muutos käyndähpanendas. Enne PC:n käynnistys ainos tapahtui MBR:n (Master Boot Record) kauti, Windows 7:n ker sen sijah rubei nouzemah EFI (Extensible Firmware Interface), libo sen uvvembi versii UEFI (Unified EFI). EFI on rippumatoi operuattorusistiemois, moizis kui Windows libo Linux, a se andau operuattorusistiemale mahton piästä yhtevyksih tiedokonehen (laittehen, kovon) ker. Laitehtehniekan kehittymine da operuattorusistiemoin kazvamine pakoitettih eččimäh korvuajua MBR:le. EFIn bokas tuli toine muutos, Secure Boot (turvalline käynnistys), kudai estäy allekirjuttamattoman operuattorusistieman käynnistämizen tiedokonehes. Turvu tiettäväine on hyvä tavoiteh, a täs onnuako tagan oli sežo monopolutavoittehii - allus vaiku Microsoft taričči pättäviä allekirjutuspalveluu, da allukse vaiku Windowsale. Ozakse tiedokonehien valmistajat ollah annettu käyttäjäle valdu, tahtotahgo ottua SB käyttö vai ei. Ga on vie kolmas muutos: mustolaittehen kapasitietan haldivoiččemine - enimyölleh täs pagizemmo kovalevyn partiitielois da partiitiitaulukos. Kovalevyl voi olla MBR-partiitiitaulu, GPT-partiitiitaulu (GUID (Globally Unified IDentifier) Partition Table) libo segamuodo. MBR-mustovehkehel MBR:n loppuozas on partiitiitaulu, kudai sellittäy kovalevyn javon partiitieloikse, GPT-mustovehkehel on yksi partiitii ESP (EFI System Partition) kogonah omistettu käynnistystiedoloile da partiitiitaulule. Hibridas on mollembat, MBR da ESP. Enimät tiedokonehet nygöi onnuako tullah hibridukovalevynke.
Operuattorusistiemoin valmistaja(t) tahtotah, ku tiedokonehen käyttäi tois kai dengat heijän firmah libo heijän dovarišoile. Enne sidä sanottih monopolakse, hyö iče taritah nimitysty "ekosistiemu". PC-tiedokonehis se tarkoittau sidä, ku kovalevy kogonah on Windowsale varattu. Ga käyttäi voi ličata Windowsan sumbembah da tungie sinne partiitieloi toizih operuattorusistiemoih niškoi, kui aijembas viestis sellitin. A sit rodieu uuzi probliemu - kui vallita se, mittumua operuattorusistiemua konzugi käyttiä moizes "multiboot" tiedokonehes. Se on minun teemu täl kerrGPT-partiitiisistiemas on ičessäh mahto operuattorusistieman valličendah, ku vai net operuattorusistiemat oldas varustettu sih niškoi. Ezimerkikse Linuxas ydindy kiändäjes pidäs vallita moine EFI-ominazus. Enne GPT-aigua operuattorusistieman valličendu tapahtui muga, ku MBR ei siirdänyh kontrolii suorah operuattorusistiemale, a käynnistyksenlad'd'uandu (boot loader) ohjelmale, kudamal operuattorusistiemu vallitah, da kudai siirdäy kontrolin operuattorusistiemale. Moine ohjelmu on ezimerkikse GRUB (GRand Unified Boot loader). A voibigo Grubua käyttiä EFI-tiedokonehis? Pidäy olla eri versii Grubas.
Minun tiedokonehes laukas tuoduu oli MBR da nelli partiitiedu, yksi partiitii laitehvalmistajan brujile, ESP (EFI partiitii), MSR (MicroSoft Reserved partition) da Windows-8:n partiitii. (Oli viijesgi ei vältämätöi, kudaman voi pyhkie). Täs tuligi jo sanottuu ku koneh oli hibridu - EFI MBR:nke.
Ihan ezmäi muutin alguazetuksii - poistin käytös SB-ominazuon (allekirjutuksen tarkistuksen), valličin MBR-käynnistyksen (ei EFI) da panin mustolaittehien luvendujällityksekse 1) cdrom 2) usb 3) kovalevy. Sen jälgeh rubein käyttämäh konehtu "Tiedotehniekku" usb-mustopuikkozelpäi. Windows-8:n voi käynnistiä vaiku EFI-tilas. Sendäh lopullizennu tavoittehennu oli panna EFI-tilas rinnakkai vallittavakse Windows-8 da kaksi Linuxua (karjalastettu da mitah muu). Internetas ečittelyn da lugemattomien hairavoloin jälgeh piävyin nengomah kompozitsieh:
- laiteh EFI-tilas ilmai SB:dy
- MBR (myöhembi ei tarvita)
- EFI, MSR, Windows-partiitiet
- 1 MB da 1 GB partiitiet (voi pienendiä!) Gruban käyttöh
- kaksi partiitiedu Linuxoile, swap-partiitii (ei vältämätöi)
- ruadopartiitii omile tiedoloile
Tavoittehennu on ku operuattorusistiemoi vois vaihtella sen haittuamattah konehen käyndähpanendua da muudu käyttyö.
Ku kaikkii operuattorusistiemoi, Windows-8:uagi vois käyttiä, pidi vallita gruban EFI-versii grub-efi, da sen azendamizeh da ohjuamizeh pikkaraine 64-bittahine Linux-azendus. Grub azendus tarviččou 1 MB partiitien, kus on bios_grub pečatti. (Voi luadie ezim. Tiedotehniekku-cdroman gparted ohjelmal.) Linuxan azendamizeh valličin 220 MB kogohizen "Debian net installation amd64" versien. Sen voi azendua ilmai verkoh piäzendiägi (a myöhembi verkoh piäzendy olis hyövylline). Linuxan azendamine meni nenga:
- Debian netinst cdrom azemah, F12 da virdunybly, vastailla kyzymyksih
- Vallita manualine partiitiiruičendu, kaččuo ku 1 MB partiities on bios_grub pečatti, da juureksi 1 GB partiitii.
- Tämä cdrom azendau tiedokoneheh pikkarazen Linuxan da grubas grub-pc versien, ei grub-efi versiedy, kudaman tahtommo. Vouse ei ollus pakko azendua grub-pc:dy, gu ollou muu taba käynnistiä koneh täh linuxah, ezim. chroot piälmainitul Tiedutehniekku usb-puikkozelpäi.
- Käynnistiä tiedokoneh vastevai azendettuh Linuxah. Toivottavasti verkoyhtevys toimiu, libo grub-efi pakietat on tuodu edukädeh, libo Linuxah on tuldu chrootal muus sistiemas, kudamas verkoyhtevys toimii.
Nygöi azendammo grub-efi:n nenga:
Koodu: Valliče kai
# mkdir /boot/efi
# mount /dev/sda2 /boot/efi
Minun konehes EFI-partiitii on /dev/sda2 - liitimmö sen Linuxan boot-luvetteloh.
Koodu: Valliče kai
# modprobe efivars
# apt-get install grub-efi-amd64
# grub-install /dev/sda
# update-grub
# mkdir /boot/efi/EFI/boot
# cp /boot/efi/EFI/debian/grubx64.efi /boot/efi/EFI/boot/bootx64.efi
Tämän jälgeh, konzu koneh uvvelleh käynnistetäh, se tariččou men'un, kudamas voi vallita operuattorusistieman. Ainos, konzu operuattorusistiemoin käynnistystiedoloi muutetah, libo lizätäh libo hävitetäh operuattorusistiemoi, pidäy täs Linuxas ajua piämainittu update-grub. Men'un tekstoi voi muuttua tiijostos /boot/grub/grub.cfg
Nygöi tiedokoneh on valmis multiboot elaigah.